Anemia wśród osób starszych – jakie są skutki nieleczenia?

Niedokrwistość, zwana często anemią, jest niebezpieczną chorobą krwi, która może dotykać osób w każdym wieku. Anemia u starszej osoby, a zwłaszcza jej silna postać, stanowi szczególne zagrożenie dla zdrowia seniora. Czy anemia jest śmiertelna dla osób w podeszłym wieku? Co stanowi przyczynę niedokrwistości osób starszych? Do czego może prowadzić nieleczona niedokrwistość?

Anemia u starszej osoby – przyczyny

Anemia jest chorobą, w której następuje zmniejszenie poziomu hemoglobiny i erytrocytów (czerwonych krwinek). Norma hemoglobiny jest nierozerwalnie związana z wiekiem i płcią pacjenta. U mężczyzn niedokrwistość następuje wówczas, gdy poziom hemoglobiny jest niższy od 13 g/dl, a u kobiet mniejszy niż 12 g/dl. O anemii mówi się jako chorobie prowadzącej do upośledzenia zdolności krwi do przenoszenia tlenu.

Pojawienie się niedokrwistości u seniora może być rezultatem różnorodnych przyczyn. Anemia u starszych osób jest często powiązana z obecnością innych chorób przewlekłych. Niestety, ale podeszły wiek i postępujący proces starzenia się organizmu skutkują występowaniem szeregu dodatkowych schorzeń. W wielu przypadkach niedokrwistość wiąże się m.in. z niewydolnością nerek, chorób nowotworowych, reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), schorzeń układu oddechowego, jak gruźlica czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP).

Przyczyną anemii u starszej osoby jest zbyt niskie stężenie folianów, witaminy B12 lub żelaza. Niejednokrotnie niedobór obejmuje wszystkie wspomniane składniki. Seniorzy niezwykle często borykają się z problemem niedoborów w codziennej diecie. Problemy z niedostateczną podażą witamin i minerałów mogą wynikać z różnych powodów – począwszy od kiepskiego stanu flory bakteryjnej jelit, przez upośledzone funkcje wchłaniania w jelitach, a skończywszy na źle zbilansowanej diecie czy przesadnej utracie krwi wskutek przebytego krwotoku. Co więcej, u wielu seniorów stosowane leki (np. leki na cukrzycę, środki przeciwdziałające refluksowi żołądkowo-przełykowemu) mogą pogłębiać niedobory, m.in. utrudniając przyswajalność składników mineralnych i witamin.

Czym jest silna anemia?

Na podstawie stężenia hemoglobiny lekarz może ocenić stopień zaawansowania niedokrwistości i jak bardzo zagraża życiu pacjenta. Silna anemia to stan, w którym poziom hemoglobiny u osoby starszej wynosi od 6,5 do 7,9 g/dl, podczas gdy łagodna postać odznacza się hemoglobiną na poziomie 10-12 g/dl. Poza tym w silnej anemii pojawiają się dodatkowe objawy, co w przypadku seniorów może okazać wyjątkowo niebezpieczne z uwagi na podeszły wiek.

Zwykła i silna anemia – objawy

Objawy niedokrwistości u osób starszych są o tyle problematyczne, że często przypominają inne schorzenia związane z sercem i układem krążenia. Co gorsza, symptomy anemii pojawiają się późno, gdyż z racji wieku seniorzy łatwo adaptują się do niskiego stężenia hemoglobiny. Do typowych objawów łagodnej postaci anemii należą m.in. zmęczenie i zimno, obniżona wydolność i zadyszka w trakcie wysiłku, zmiana kolorytu skóry (bladość), bóle głowy, powysiłkowe ból zamostkowy, brak apetyt, pogorszenie koncentracji.

Objawy silnej anemii stanowią szczególnie zagrożenie dla seniora. Zawroty głowy i mroczki przed oczami zwiększają ryzyko utraty równowagi, a jak wiadomo upadki dla osób starszych stanowią przyczynę m.in. poważnych i trwałych złamań osłabionych struktur kostnych. Natomiast duszności i tachykardia powodują spore upośledzenie codziennego funkcjonowania, co gorsza mogą przyczynić się do rozwoju nadciśnienia lub ataku serca.

Czy anemia jest śmiertelna?

Obniżony poziom hemoglobiny i erytrocytów niesie za sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Oprócz wspomnianych wcześniej objawów, które utrudniają wykonywanie codziennych obowiązków, dochodzi do wzrostu ryzyka niedotlenienia narządów wewnętrznych. Początkowo niedotlenienie może powodować nieprawidłowości ich funkcjonowania (np. problemy z pamięcią, omdlenia, zbyt szybkie odczuwanie). Niestety w długofalowej perspektywie niedotlenione narządy mogą powodować np. niewydolność mięśnia sercowego czy obrzęk płuc.

Nieleczona anemia u starszej osoby prowadzi do realnego zagrożenia zdrowia lub życia. Dlatego zadaniem lekarzy jest jak najwcześniejsze rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiedniego postępowania, aby ustabilizować stan pacjenta.

Medicus – diagnostyka i leczenie anemii u osób starszych

Badania diagnostyczne pod kątem obecności anemii polegają na ocenie poziomu hemoglobiny we krwi, a także wykonanie pełnej morfologii krwi. Przy niedokrwistości przeważnie dochodzi do spadku wartości hematokrytu i zmniejszenia liczby erytrocytów. Lekarze mogą też analizować stężenie innych parametrów np. folianów, witaminy B12, ferrytyny i transferyny. Tym samym specjaliści mogą łatwiej określić przyczynę potencjalnego niedoboru hemoglobiny.

Leczenieanemii u seniora jest w dużej mierze uzależnione od samej niedokrwistości. Jeżeli problem tkwi w niedoborze żelaza, to przeważnie poleca się suplementację z dobrze przyswajalną formą pierwiastka (np. chelat aminokwasowy). Ponadto dobrym rozwiązaniem jest dodatkowa podaż witaminy C, która poprawia wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego, oraz innych witamin i minerałów (m.in. cynk, B12, kwas foliowy). Seniorzy powinni też zmienić dotychczasowe nawyki żywieniowe tj. ograniczyć spożycie kawy i herbaty oraz zwiększyć spożycie produktów bogatych w żelazo (m.in. podroby, czerwone mięso, strączki).

W przypadku silnej anemii pacjent może wymagać:

• Dożylnego podawania żelaza.
• Transfuzji krwi bogatej w żelazo.
• Stosowanie leków stymulujących erytropoezę – proces namnażania i różnicowania erytrocytów w szpiku kostnym.

Firma Medicus oferuje domowe wizyty lekarskie dla seniorów i wszystkich pacjentów, którzy nie mają możliwości pojawić się w gabinecie lekarza. Badania i leczenie są realizowane na terenie Krakowa i pobliskich okolic. Osoby zainteresowane rezerwacją terminów zachęcamy do kontaktu.

Bibliografia:

1. Czepulis N., Wieczorowska-Tobis K. „Niedokrwistość – częsty element wielochorobowości w starości.” Nowiny Lekarskie 2011, 80(3), 205-208.
2. Styszyński A. „Niedokrwistość stanu zapalnego u osób starszych. Część I. Znaczenie kliniczne, kluczowa rola hepcydyny w patogenezie.” Geriatria 2013, 7: 33-42.
3. Styszyński A. „Niedokrwistość stanu zapalnego u osób starszych. Część II. Udział chorób uwarunkowanych wiekiem, możliwości diagnostyczne i terapeutyczne.” Geriatria 2013, 7: 1-8.
4. Walkiewicz K. et al. „Współwystępowanie niedokrwistości i niedoboru witaminy B12 u pacjentów w starszym wieku z zaburzeniami nastroju – doniesienia wstępne.” Hygeia Public Health 2016, 51(4), 364-367.