Depresja starcza – jak pomóc bliskiej osobie?

Depresja u osób starszych to jedno z najczęstszych zaburzeń psychicznych podeszłego wieku. Zaburzenia depresyjne u seniorów wciąż pozostają sporym problemem – zarówno w kontekście diagnozowania, jak i skutecznego leczenia. Co stanowi przyczynę depresji starczej? Jak ją rozpoznać i w jaki sposób można jej przeciwdziałać?

Depresja u seniorów – najczęstsze czynniki ryzyka

Podeszły wiek może stanowić realną formę ochrony przed stresorami, które uznaje się za czynniki ryzyka zaburzeń psychicznych. Osoby starsze z uwagi na bogate doświadczenie życiowe radzą sobie o wiele skuteczniej z trudnymi sytuacjami. Co więcej, seniorzy znacznie łatwiej akceptują pozytywne i negatywne strony życia, odczuwają znacznie mniejszy strach przed przyszłością oraz nie przejawiają aż tak mocnego żalu względem niektórych doświadczeń z poprzednich lat. Nie dotyczy to jednak wszystkich osób starszych, ale tych, których przeszłość przebiegła w spokoju i zdrowiu.

Niestety depresja u seniorów to realny problem, który może nastąpić wskutek oddziaływania jednego lub kilku czynników ryzyka. Do najczęstszych należą:

• Strata współmałżonka, osłabienie kontaktów rodzinnych.
• Problemy komunikacyjne i dysfunkcje dotyczące czynności poznawczych.
• Przebyte urazy np. utrata równowagi skutkująca urazem czaszkowo-mózgowym.
• Postępujące pogorszenie sprawności psychofizycznej i wynikająca z tego utrata samodzielności w zakresie codziennego funkcjonowania.
• Brak pracy – zarówno w kontekście przejścia na emeryturę, jak i pojawienia się problemów ekonomicznych pogarszających poczucie satysfakcji i bezpieczeństwa.

Równie istotną kwestią w rozwoju depresji u osób starszych są choroby współistniejące. Schorzenia podeszłego wieku jak np. cukrzyca, nowotwory, choroba Parkinsona, POChP czy nietrzymanie moczu mają duży wpływ na samodzielność seniora. Ograniczenie lub całkowita utrata poczucia sprawczości oraz konieczność korzystania z pomocy innych osób mają duży wpływ na samopoczucie, niejednokrotnie powodując rozwój zaburzeń depresyjnych.

Choroby przewlekłe u osób starszych są nierozerwalnie związane z koniecznością stosowania różnorodnych leków. W leczeniu farmakologicznym wykorzystywane są preparaty, które w pośredni sposób mogą oddziaływać na kondycję psychiczną i tym samym zwiększa ryzyko depresji u seniorów.

Depresja u osób starszych objawy

Depresja starcza jest o tyle trudna w diagnozowaniu, gdyż nie ma specyficznych symptomów dla podeszłego wieku. To, co można uznać za charakterystyczną cechę depresji u osób starszych, to zdecydowanie większa trudność w zakresie wyrażania i opisywania własnego nastroju. Anhedonia, pogorszenie samopoczucia czy też utrata zainteresowania są niezwykle często utożsamiane u osób starszych jako typowe cechy podeszłego wieku. Wyróżnikami depresji u seniorów są także hipochondria oraz objawy psychotyczne np. urojenia nihilistyczne lub prześladowcze.

Problemem diagnostycznym są wegetatywne objawy depresji u osób starszych. Bezsenność, zaparcia, pogorszony apetyt czy osłabienie organizmu są także częstymi symptomami wielu innych chorób podeszłego wieku. Dlatego też w wielu przypadkach ich obecność nie zawsze jest utożsamiana z zaburzeniami depresyjnymi.

Niemniej jednak depresja starcza może różnić się od choroby depresyjnej osób młodych zakresem upośledzenia funkcji poznawczych. W przypadku seniorów znacznie częściej występują dysfunkcje dotyczące pamięci krótkotrwałej, przypominania, szybkości przetwarzania informacji oraz zdolności językowych. Wiele osób starszych przejawia też problemy związane z orientacją wzrokowo-przestrzenną. Ponadto u osób starszych zdecydowanie częściej obserwuje się opóźnienie lub psychomotoryczne. Warto jednak zaznaczyć, że obecność problemów kognitywnych należy różnicować z symptomami innych chorób np. demencją starczą czy schorzeniami neurodegeneracyjnymi jak choroba Alzheimera.

Na czym polega leczenie depresji starczej?

Podstawą jest farmakoterapia, która w przypadku depresji starczej musi być mocno monitorowana przez lekarza prowadzącego. Powodem jest potencjalna obecność licznych chorób współistniejących, a co za tym idzie i stosowania wielu produktów leczniczych. Ryzyko interakcji pomiędzy stosowanymi lekami a propozycjami środków antydepresyjnych jest stosunkowo duże. Dlatego też leczenie farmakologiczne przeważnie rozpoczyna się od niewielkich dawek leków psychotropowych, które stopniowo ulegają zwiększeniu.

W podeszłym wieku następują też różnorodne zmiany na poziomie ego, które mogą utrudniać jego funkcjonowania. Stąd często u seniorów wprowadza się psychoterapię ukierunkowaną na:

• Wsparcie ego oraz relacji pacjenta z najbliższym otoczeniem.
• Ułatwienie dostosowywania się do zmieniających się warunków.
• Omawianiu aktualnych problemów i naukę radzenia sobie z nim.
• Zapewnienie pacjentom poczucia i umiejętności kontroli nad własnymi emocjami.

Aktywizacja osób starszych stanowi jedno z narzędzi wspomagających leczenie zaburzeń depresyjnych. Aktywność fizyczna oprócz wartościowego wpływu na produkcję i wydzielanie neuroprzekaźników o korzystnym wpływie dla samopoczucia (np. dopamina i serotonina), ma także istotne znaczenie dla sprawności ruchowej seniora. Aktywny fizycznie senior ma większą samodzielność, co pozytywnie wpływa na samoocenę i pozwala ograniczyć negatywne emocje związane z bezradnością.

MEDICUS – diagnostyka i domowe leczenie depresji u osób starszych

Firma Medicus oferuję usługę profesjonalnej opieki lekarskiej z dojazdem do domu pacjenta. W skład zespołu wchodzą doświadczeni specjaliści m.in. gerontolodzy, neurolodzy i psychiatrzy, którzy oferują pomoc w zakresie diagnozowania i leczenia depresji starczej. Takie rozwiązanie stanowi świetne ułatwienie dla seniorów i ich najbliższych, gdyż nie zawsze istnieje możliwość pojawienia się osoby starszej w gabinecie lekarskim. Wizyty domowe są realizowane na terenie Krakowa i najbliższych okolic. Skontaktuj się z nami, aby zarezerwować termin i poznać więcej szczegółów dotyczących prywatnej opieki medycznej firmy Medicus.

Bibliografia:

1. Pilania M., et al. „Prevalence of depression among the elderly (60 years and above) population in India, 1997-2016: a systematic review and meta-analysis.” BMC public health (2019), 19: 1-18.
2. Frank C. „Pharmacologic treatment of depression in the elderly.” Canadian Family Physician (2014), 60(2): 121-126.
3. Teixeira C.M., et al. „Physical activity, depression and anxiety among the elderly.” Social Indicators Research (2013), 113(1): 307-318.
4. Sözeri-Varma G. „Depression in the elderly: clinical features and risk factors.” Aging and Disease (2012), 3(6): 465.
5. Unsar S. & Sut N. „Depression and health status in elderly hospitalized patients with chronić illness.” Archives of Gerontology and Geriatrics (2010), 50(1): 6-10.