Niedosłuch starczy – jakie są przyczyny?

Zaburzenia słuchu u seniorów są jedną z wielu konsekwencji postępującego procesu starzenia się organizmu. Problemy z narządem słuchu mają niezwykle negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie i jakość życia. Co różni nagłą utratę słuchu od głuchoty starczej? W jaki sposób osoby starsze i ich najbliższe otoczenie mogą poradzić sobie z problemem niedosłuchu?

Nagła utrata słuchu – przyczyny

Pojęcie nagłej utraty słuchu należy rozumieć jako zakłócenie krążenia w uchu wewnętrznym. W tym przypadku mogą nastąpić dwa scenariusze:

1. Bodziec dźwiękowy nie dociera do ucha wewnętrznego z ucha środkowego.
2. Odebrany dźwięk zostaje dostarczony do ucha wewnętrznego, ale nie zostaje dalej przesłany do mózgu.

Ubytki, które przeradzają się w utratę słuchu, to rezultat oddziaływania różnorodnych czynników. Niekiedy zaburzenia słuchu stanowią następstwo niedrożności przewodu słuchowego np. wskutek nadmiernie zalegającej woskowiny. Często nagłe ubytki słuchu są także rezultatem urazy głowy, które powodują uszkodzenia mechaniczne np. ucha wewnętrznego lub dróg nerwowych przesyłających informacje dźwiękowe do mózgu. Oprócz tego warto też wspomnieć o takich przyczynach jak:

• Ekspozycja na intensywne i głośne dźwięki.
• Ostre i przewlekłe infekcje narządu słuchu, którym towarzyszą zmiany zapalne.
• Stosowanie leków o działaniu ototoksycznym, które mogą powodować uszkodzenie każdego odcinka drogi słuchowej (najczęściej ślimaka). Przykładami takich leków są np. niektóre antybiotyki, diuretyki pętlowe, salicylany czy też preparaty przeciwmalaryczne.

Czym jest nagła utrata słuchu o charakterze idiopatycznym?

W przypadku idiopatycznej nagłej utraty słuchu mowa o ubytku, który zazwyczaj dotyczy jednego ucha i następuje bez uchwytnej przyczyny. Ponadto warto podkreślić, że idiopatyczne ubytki ulegają rozwojowi maksymalnie w przeciągu trzech dni.

Czym jest głuchota starcza?

Stopniowe pogorszenie możliwości słyszenia niekoniecznie musi być uwarunkowane schorzeniem lub urazem. Idealnym przykładem jest persbyacusis, czyli niedosłuch lub głuchota starcza. To forma zaburzenia słuchu, która nie jest w żadnym stopniu powiązana z czynnikami patologicznymi a podeszłym wiekiem. Przeważnie pierwsze oznaki głuchoty starczej mogą pojawić się po 50. roku życia i zwykle dotyczy obu uszu.

W zależności od poziomu niedosłyszenia wyróżnia się cztery postaci niedosłuchu starczego:

1. Lekka – ubytek od ponad 20 do 40 db.
2. Umiarkowana – ubytek od ponad 40 do 70 db.
3. Znaczna – ubytek od ponad 70 do 90 db.
4. Głęboka – ubytek przekraczający ponad 90 db.

Jakie są przyczyny głuchoty starczej?

Jak już zostało wcześniej wspomniane, nagła utrata i inne formy zaburzenia słuchu są przeważnie wynikiem negatywnego oddziaływania różnorodnych czynników. W przypadku głuchoty starczej to po prostu efekt postępującego starzenia się poszczególnych odcinków drogi słuchowej. U osób w podeszłym wieku dochodzi do zaniku niektórych elementów zmysłowych narządu Cortiego oraz prążka naczyniowego. Ponadto wśród seniorów pojawiają się zmiany zwyrodnieniowe w obrębie jąder nerwu ślimakowego i w zwoju spiralnym.

Niemniej jednak istnieją też przypuszczenia, że głuchota starcza następuje wskutek zmian w obrębie pnia mózgu. Wedle tej teorii wraz z podeszłym wiekiem zmniejsza się liczba neuronów oraz zmiana przepuszczalności ich błon. Efektem wydłużenie czasu (latencji) potrzebnego na wywołanie odpowiedzi słuchowej z pnia mózgu. Szacuje się, że u osób powyżej 55 roku życia wzrost latencji wynosi ok. 0,2 ms i rośnie wraz z każdym kolejnym rokiem.

Nasileniu zaburzeniom słuchu mogą przysłużyć się inne choroby podeszłego wieku np. schorzenia układu krążenia, cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze.

Objawy zaburzenia słuchu o charakterze głuchoty

Nie będzie zaskoczeniem, że senior cierpiący na głuchotę starczą ma mniejsze lub większe problemy z klarownym rozumieniem mowy. To zaburzenie słuchu dotyczy zarówno bezpośredniego przekazu ustnego, jak i rozmów telefonicznych czy muzyki (np. tekstów piosenek, treści audycji radiowych). Początkowo dotyczy wysokich tonów, ale z czasem zaczyna dotyczyć także tonów niskich.

Problemy z odbiorem bodźców dźwiękowych uniemożliwiają rozróżnianie ich źródła. Oznacza to, że dźwięk telewizora, muzyka czy rozmowy w otoczeniu (np. podczas pobytu w restauracji) brzmią bardzo podobnie. Zwykle senior traktuje je po prostu jako hałas. Warto też dodać, że głuchocie starczej niezwykle często towarzyszą szumy uszne.

Ponadto warto podkreślić, że głuchota starcza jest zaburzeniem słuchu, które nie przebiega z takimi dolegliwościami jak ból, pojawienie się wydzieliny z uszu, zmiany zapalne czy zawroty głowy. Obecność tego typu problemów jest zwykle uwarunkowana przez inne czynniki, które nie mają nic wspólnego z niedosłuchem.

Konsekwencje głuchoty starczej

• Problemy ze skupieniem się i pogorszenie koncentracji.
• Utrudnione zdolności komunikacyjne z ludźmi słyszącymi.
• Zaburzenia dotyczące koordynacji czuciowo-ruchowej (sensomotorycznej).

Zaburzenie słuchu w formie głuchoty ma realny wpływ na jakość życia seniora. Problemy z dokładnym rozumieniem mowy wzmagają stres u osoby niesłyszącej, gdyż niedosłyszenie, pomyłki i prośby o powtórzenie wypowiedzi mogą irytować rozmówcę. Z tego też powodu wielu seniorów stara się ukryć głuchotę starczą.

Ponadto w wielu przypadkach zaczynają ograniczać spotkania towarzyskie, co z czasem może przerodzić się w alienację. W rezultacie seniorzy nie tylko porzucają własne zainteresowania i kontakt z innymi ludźmi, ale i często zaczynają borykać się z zaburzeniami nastroju o charakterze depresyjnym.

MEDICUS – domowe wizyty lekarskie u seniorów z głuchotą starczą

Firma Medicus oferuje diagnostykę i leczenie pacjentów w podeszłym wieku z dojazdem do domu. Nasz zespół to doświadczeni lekarze m.in. gerontolodzy, którzy pomogą w ocenie kondycji narządu słuchu i zaproponują odpowiednie leczenie np. w przypadku nagłej utraty słuchu. Działalność naszej firmy obejmuje Kraków i najbliższe okolice. Napisz do nas, jeżeli masz pytania lub chcesz zarezerwować termin wizyty.

Bibliografia:

1. Włodarska vel Głowacka A. „Wpływ niedosłuchu na życie człowieka.” Protetyka Słuchu (2020): 21-30.
2. Kurkowska K., et al.„Jakość życia osób w podeszłym wieku z zaburzeniami słuch” Gerontologia Polska (2018) 26: 123-133.
3. Namysłowski G., et al. „Wpływ wieku na słuchowe odpowiedzi z pnia mózgu” Audiofonologia (1996) VIII: 59-62.
4. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/178612,nagla-gluchota (dostęp: 8.08.2024)
5. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/178618,gluchota-starcza-presbyacusis (dostęp: 8.08.2024)