Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa – jakie są jej objawy i jak reagować?

Choroba zakrzepowo-zatorowa to niezwykle często diagnozowane schorzenie układu krążenia. Szczególnie narażeni są seniorzy, co wynika ze starzejącego się organizmu i wielu chorób współistniejących. Co stanowi najczęstszą przyczynę zmian zakrzepowo-zatorowych? Po czym je rozpoznać? Jak ich unikać i co należy zrobić, aby im przeciwdziałać?

Na czym polega choroba zakrzepowo-zatorowa?

Istotną żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej jest częściowe lub całkowite ograniczenie drożności naczyń żylnych. W rezultacie dochodzi do upośledzenia prawidłowego przepływu krwi. Powodem są przeważnie materiały zatorowe (np. skrzepliny), które zamykają lub zwężają światło naczyń krwionośnych. Choroba prowadzi do szeregu poważnych powikłań, niejednokrotnie mogących prowadzić do realnego zagrożenia życia pacjenta.

Rodzaje choroby zakrzepowo-zatorowej

Zmiany o charakterze zakrzepowo-zatorowym przeważnie występują pod dwiema postaciami. Pierwszą formą żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej jest zakrzepica żył głębokich. Problem ten w zdecydowanej większości przypadków dotyczy kończyn dolnych, a zwłaszcza łydek. Drugą formą jest zatorowość płucna, która, choć dotyczy tętnicy płucnej, to niejednokrotnie stanowi powikłanie choroby zakrzepowej żył głębokich. Skrzepliny z żył goleni mogą rozprzestrzeniać się na żyły – podkolanowej i udowej – a stamtąd wskutek krążenia pojawić się w obrębie naczyń płucnych.

Warto też dodać, że zmiany zakrzepowo-zatorowe mogą też dotyczyć wątroby. Zapalenie żył wątrobowych nazywane jest zakrzepicą wątrobową bądź zespołem Budda-Chiariego.

Czynniki ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej

Kluczową rolę dla rozwoju tego schorzenia jest triada Virchowa. Termin ten odnosi się do trzech najczęstszych patologii powodujących powstawanie zakrzepu.

1. Uszkodzenie ściany żyły wskutek oddziaływania czynników mechanicznych (np. nadciśnienia, uderzenia), chemicznych lub toksycznych. Naruszenie struktury ściany naczyń żylnych może też stanowić rezultat różnych procesów patologicznych (np. choroby nowotworowej).
2. Zwolniony przepływ krwi będący przeważnie rezultatem długotrwałego unieruchomienia. Przykładowymi przyczynami są np. hospitalizacja wskutek przebytej kontuzji lub wypadku komunikacyjnego. Osłabiony przepływ krwi to także częsty rezultat ciąży, długiej podróży czy też niewydolności krążenia.
3. Upośledzenie krzepnięcia krwi skutkujące powstawaniem skrzepliny prowadzącej do zatoru. Ten problem jest przeważnie rezultatem zaburzeń układu krzepnięcia, co zwykle wiąże się z różnorodnymi chorobami – nadpłytkowością, trombofilią czy czerwienicą prawdziwą.

Triada Virchowa to jednak nie wszystko. Istnieje szereg innych czynników ryzyka, które potęgują szansę rozwoju żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Zakrzepica żył głębokich oraz zatorowość płucna mogą stanowić jedno z powikłań np. chorób nowotworowych, przebytych operacji, otyłości, choroby Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącego zapalenia jelit. Ponadto warto podkreślić, że niewłaściwy styl życia może doprowadzić na zwiększenie ryzyka zmian zatorowych m.in. palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu, wiek powyżej 50 roku życia, niski poziom aktywności fizycznej czy dieta obfita w proste cukry i nasycone kwasy tłuszczowe.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa – objawy

Symptomy wskazujące na występowanie choroby zakrzepowo-zatorowej są w dużej mierze powiązane z jej rodzajem. Każda z postaci charakteryzuje się innym obrazem klinicznym pacjenta. Ma to istotne znaczenie dla lekarzy, którzy na podstawie znajomości objawów mogą przeprowadzić odpowiednią diagnostykę i rozpocząć leczenie.

• Zakrzepica żył głębokich: miejscowa bolesność, wzmożona tkliwość uciskowa, biały lub silny obrzęk kończyny, gorączka, podwyższona ciepłota kończyny, zwiększone napięcie mięśni, niekiedy nadmiernie napięta skóra.
• Zatorowość płucna: duszność, krwioplucie, dolegliwości bólowe i ucisk w obrębie klatki piersiowej, tachykardia, hipotonia, gorączka, częste epizody zasłabnięć lub omdleń, rzężenie polami płucnymi, wzmożone odczuwanie niepokoju, wstrząs, kaszel, obniżona wydolność.
• Zakrzepica wątrobowa: powiększone rozmiary wątroby (hepatomegalia), żółtaczka, nudności, wodobrzusze, gorączka, ból brzucha, brak apetytu, spadek masy ciała, postępujące powiększanie się rozmiaru śledziony.

Jak leczyć chorobę zakrzepowo-zatorową?

Podstawową formą leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej jest farmakoterapia. Najczęściej stosowane środki to leki antykoagulacyjne (przeciwzakrzepowe), które przyczyniają się do ograniczenia szans powstawania zakrzepów i zatorów. Stosowanie leków pozwala pacjentom na utrzymanie optymalnego przepływu krwi i zapobieganie przed negatywnymi następstwami np. nadciśnienia tętniczego, zawału mięśnia sercowego czy sinicy. Leki przeciwzakrzepowe stosowane u osób z chorobą zakrzepowo-zatorową to m.in. heparyna drobnocząsteczkowa, warfaryna, acenokumarol.

Farmakoterapia nie stanowi jedynego sposobu na profilaktykę i przeciwdziałanie zmianom zakrzepowo-zatorowym. Pacjenci borykający się np. z zakrzepicą żył głębokich stosują specjalne pończochy uciskowe, które poprzez mechanizm kompresji oddziałują na przepływ krwi i tym samym minimalizują ryzyko powstawania obrzęków limfatycznych.

Inne i równie popularne metody:

• Pinopresura, czyli przerwany ucisk pneumatyczny przy pomocy specjalnie zaprojektowanych nogawek lub rękawów napełnianych powietrzem. Aparatura do pinopresury pozwala na ustawienie optymalnego tempa i siły ucisku.
• Manualny drenaż limfatyczny to delikatny masaż, którego celem jest wykonywanie spokojnych ruchów wspierających odprowadzanie limfy do węzłów chłonnych.
• Drenaż ułożeniowy polegający na odpowiednim ułożeniu ciała i kończyn, co ma na celu wzmożenie przepływu krwi przez naczynia żylne.
• Fizjoterapia poprzez odpowiednie ćwiczenia czynne i bierne, które stymulują krążenie i zapobiegają zastojom.

MEDICUS – domowa diagnostyka i leczenie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej

Firma Medicus oferuje dostęp do fachowej opieki medycznej na terenie Krakowa z dojazdem do domu pacjenta. Nasz zespół tworzą doświadczeni lekarze m.in. angiolodzy i kardiolodzy, którzy przeprowadzą dokładne badanie i wdrożą odpowiednie leczenie. Oferta firmy Medicus to idealna opcja dla osób starszych. Seniorzy z racji podeszłego wieku, wielochorobowości czy ograniczonych możliwości mogą mieć trudności z pojawieniem się w gabinecie lekarskim. Skontaktuj się z nami i zarezerwuj domową wizytę medyczną.

Bibliografia:

1. Balcerkiewicz M. „Czynniki ryzyka i rozpoznanie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.” Farmacja Współczesna 2015, 8: 1-8.
2. Chęciński P., et al. „Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa.” Przewodnik Lekarza 2006, 5: 54-69.
3. Kozdój B., Noszczyk W. „Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa – postępowanie w praktyce lekarza rodzinnego.” Przewodnik Lekarza 2004, 4: 22-30.
4. Windyga J., et al. „Zasady rozpoznawania żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.” Hematologia 2010, 1(2): 93-101.