Najczęstsze choroby układu krążenia – rodzaje, charakterystyka i leczenie

Statystyki nie napawają optymizmem. Wedle danych przedstawionych w raporcie „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania – 2022” choroby układu krążenia stanowią jedno z głównych zagrożeń dla zdrowia publicznego w Polsce. Zaburzenia krążenia, problemy z sercem czy schorzenia naczyń krwionośnych przyczyniają się do ponad 90% przedwczesnych zgonów. Jakie objawy wskazują na niewydolność krążenia? Na czym polega skuteczna profilaktyka chorób układu krążenia?

Charakterystyka chorób układu krążenia

Zaburzenia krążenia to zbiorcza nazwa dla schorzeń, które obejmują mięsień sercowy oraz naczynia krwionośne jak tętnice, żyły i kapilary (naczynia włosowate). Część chorób układu krążenia jest obecnie uważana za schorzenia cywilizacyjne, co oznacza, że są rezultatem niewłaściwego trybu życia. Inne z kolei mogą stanowić problem dotyczący budowy lub funkcjonalności struktur współtworzących system sercowo-naczyniowy. Ponadto nie można zapominać, ze wiele zaburzeń krążenia jest wynikiem powikłań innych chorób przewlekłych.

Jakie są najczęstsze zaburzenia krążenia?

Istnieją dziesiątki chorób układu krążenia, które mogą rozwijać się na różnorodnym podłożu. Niemniej jednak część z nich jest szczególnie częsta i stanowi niemały problem dla kardiologów oraz innych specjalistów zajmujących się dolegliwościami sercowo-naczyniowymi. Do najczęstszych zaburzeń krążenia należą takie problemy jak:

• Miażdżyca
• Udar mózgu
• Nadciśnienie tętnicze
• Niewydolność żylna oraz żylaki
• Wady mięśnia sercowego (niedomykalność zastawek)
• Zaburzenia rytmu serca (np. arytmia – migotanie przedsionków, bradykardia)
• Choroba zakrzepowo-zatorowa (tzw. zakrzepica żylna, tromboza czy też zapalenie żył)
• Choroba niedokrwienna serca (tzw. choroba wieńcowa) oraz zawał mięśnia sercowego (tzw. martwica serca)

Kompleksowość chorób układu krążenia

Poważnym wyzwaniem dla lekarzy jest fakt, że wiele schorzeń układu krążenia może występować równocześnie lub prowadzić do rozwoju innych. Bardzo dobrym przykładem jest miażdżyca naczyń krwionośnych, która nie tylko potęguje ryzyko zawału mięśnia sercowego, ale często przebiega wraz z nadciśnieniem tętniczym i może doprowadzić do pojawienia się udaru mózgu.

Choroby układu krążenia – objawy i przyczyny

Jeżeli chodzi o przyczyny zaburzeń krążenia, to w zdecydowanej większości przypadków problem tkwi w codziennym funkcjonowaniu i aktualnym stylu życia. Na część czynników, jak np. płeć, uwarunkowania genetyczne czy postępujący proces starzenia się organizmu, pacjenci nie mają wpływu. Jednak pozostałe są rezultatem niewłaściwych wyborów i niezdrowych nawyków, których pojawienie się może zostać z powodzeniem ograniczone. Mowa tu o:

• Stresie
• Paleniu papierosów
• Regularnym spożyciu alkoholu
• Nadmiernej masie ciała lub otyłości
• Niskim poziomie aktywności fizycznej lub jej całkowitym braku
• Złej diecie m.in. nadmiernym spożyciu soli, prostych cukrów, zwierzęcego tłuszczu oraz produktów przetworzonych, niedoborach potasu, sodu i magnezu, hiperkalcemii

Warto również dodać, co zostało wcześniej wspomniane, że choroby układu krążenia mogą stanowić powikłanie innych schorzeń np. cukrzycy, nadmiernego poziomu cholesterolu (hipercholesterolemia), POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc) czy niewydolności nerek.

Ponadto nie można zapominać, że część leków również może mieć niekorzystny wpływ na serce i system naczyń krwionośnych. Przykładem są np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, które stosowane w dużych ilościach mogą przyczynić się do zawału mięśnia sercowego czy rozwoju nadciśnienia.

Jeżeli chodzi o symptomy związane z chorobami układu krążenia, to niezwykle często pojawiają się dopiero przy zaawansowanych postaciach schorzenia. Zaburzenia sercowo-naczyniowe mogą więc bez żadnych wcześniejszych oznak rozwijać się w sposób utajony, co stwarza ryzyko np. nagłego udaru mózgu czy zawału serca. Dlatego też osoby z czynnikami ryzyka muszą zadbać o regularne badania diagnostyczne.

Niewydolność krążenia – objawy

Główne objawy niewydolności krążenia określa się mianem symptomów kardiologicznych i przeważnie są to takie dolegliwości jak duszność, spadek wydolności i obniżenie tolerancji na wysiłek fizyczny (np. zadyszka przy wchodzeniu po schodach), kołatanie serca, uczucie ścisku lub bólu w klatce piersiowej. W przypadku przewlekłych zaburzeń krążenia mogą pojawić się mniej oczywiste niedogodności m.in. obrzęki kończyn, długotrwale utrzymujący się kaszel, bóle i zawroty głowy.

Na czym polega profilaktyka chorób układu krążenia?

Zapobieganie schorzeniom sercowo-naczyniowym jest w głównej mierze związane z prowadzeniem zdrowego trybu życia. Większość zaleceń dotyczących profilaktyki chorób układu krążenia koncentruje się na ograniczeniu występowania niebezpiecznych czynników ryzyka. Co więcej, pacjenci ze zdiagnozowanymi zaburzeniami krążenia są wręcz zobligowani do porzucenia niezdrowych nawyków. W celu utrzymania optymalnej kondycji serca i naczyń krwionośnych należy zadbać o:

• Optymalną masę ciała
• Regularną aktywność fizyczną
• Prawidłowe nawodnienie organizmu
• Odpowiednią ilość snu i ograniczenie stresu
• Całkowite zaprzestanie palenia papierosów, w tym także unikanie dymu tytoniowego (bierne palenie jest również szkodliwe dla zdrowia)
• Prawidłowo zbilansowaną i zdrową dietę tj. ograniczenie spożycia soli, kofeiny, prostego cukru i zwierzęcego tłuszczu, zmniejszenie ilości lub rezygnacja z alkoholu, unikanie przetworzonej żywności, zwiększone spożycie błonnika, zadbanie o optymalną ilość potasu i magnezu oraz witamin z grupy B i witaminy C, spożywanie ryb i innych źródeł zdrowych kwasów tłuszczowych

Ponadto kluczową rolę w profilaktyce chorób układu krążenia odgrywają badania diagnostyczne. Wśród nich przeważnie wymienia się analizę poziomu cukru, badanie stężenia cholesterolu i trójglicerydów (tzw. lipidogram), morfologię krwi czy pomiar wartości ciśnienia.

MEDICUS – diagnostyka i leczenie chorób układu krążenia

Osoby przejawiające objawy niewydolności krążenia lub ze zdiagnozowanymi chorobami sercowo-naczyniowymi mogą skorzystać z usługi prywatnej opieki lekarskiej. Firma Medicus oferuje dostęp do profesjonalnych specjalistów z dziedziny kardiologii, którzy przeprowadzą fachową diagnostykę (m.in. EKG Holter) oraz zaproponują odpowiednie leczenie. Domowe wizyty lekarskie stanowią idealne rozwiązanie dla seniorów i osób, które z różnych powodów nie są w stanie samodzielnie pojawić się w gabinecie. Osoby zainteresowane zachęcamy do kontaktu i rezerwowania wizyt.

Bibliografia:

1. Dyrcz D.D., Przywara-Chowaniec B. „Ocena predyspozycji młodych dorosłych do wystąpienia chorób układu krążenia.” Forum Medycyny Rodzinnej 2019, 13(1): 36-44.
2. Jankowski P. „Zasady profilaktyki chorób układu krążenia w 2018 roku.” Kardiologia Inwazyjna 2017, 12(6): 42-48.
3. Mensah G.A., et al. „The global burden of cardiovascular diseases and risk factors: 2020 and beyond.” Journal of the American College of Cardiology 2019, 74(20): 2529-2532.
4. Poręba R., et al. „Styl życia i czynniki ryzyka chorób układu krążenia wśród studentów uczelni Wrocławia.” Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej2008, 118(3): 1-9.
5. Salska A., et al. „Choroby układu krążenia związane z pracą zawodową – istotny problem zdrowotny osób pracujących.” Choroby Serca i Naczyń 2015, 12(2): 75-87.