Afazja – czym się charakteryzuje?

Komunikacja werbalna jest niezbędna dla codziennego funkcjonowania. Niemniej jednak jej zaburzenia nie zawsze dotyczą aparatu mowy np. uszkodzeń stawów skroniowo-żuchwowych czy języka. Takim przykładem jest afazja mowy, która może nastąpić wskutek wielu różnorodnych schorzeń i nieprawidłowości. Czy afazja może się cofnąć? Jakie objawy charakteryzują afazję?

Afazja mowy – co to jest i jakie są jej przyczyny?

Afazją określa się upośledzenie komunikacji werbalnej, które może dotyczyć jednakowo zdolności rozumienia słyszanych słów i tworzenia wypowiedzi. Afatyczne zaburzenia mowy mogą mieć dwojaki charakter:

• Pierwotny – przeważnie mowa o tzw. pierwotnej postępującej afazji (PPA), która stanowi efekt pierwotnego procesu zwyrodnieniowego mózgu. Warto jednak zaznaczyć, że ogniska zmian zwyrodnieniowych należy różnicować z chorobą Alzheimera. PPA ma przeważnie niezauważalny początek, chory zachowuje świadomość zaburzenia mowy i krytycyzm, a przez pierwsze 2 lata przebiegu tego schorzenia nie występują m.in. dysfunkcje czuciowo-ruchowe, agnozja czy apatia.
• Wtórny – ten rodzaj zaburzeń afatycznych stanowi rezultat nabytych urazów lub schorzeń mózgu. Może to być np. afazja po udarze krwotocznym lub ischemicznym, po urazie czaszkowo-mózgowym, przywołana wcześniej choroba Alzheimera, czy też zmiana zapalna lub naczyniowa podyktowana pojawieniem się guza mózgu.

Jakie są objawy afazji?

Afazja u dorosłych i dzieci zwykle rozpoczyna się od problemów, które początkowo mogą być postrzegane jako roztargnienie czy zapominanie. W większości przypadków są to trudności ze znalezieniem właściwego słowa dla nadania sensu własnej wypowiedzi i przekazaniu informacji. Niemniej jednak zaburzenia afatyczne mogą też odznaczać się szeregiem innych symptomów np. nieprawidłową artykulacją słów, problemami z gramatyką i składnią, trudnością z rozumieniem otrzymywanych informacji czy utratą zdolności do tworzenia złożonych związków logiczno-gramatycznych.

Afazja i jej objawy pozwalają na wyróżnienie trzech podstawowych typów:

1. Afazja czuciowa, która polega na problemach dotyczących prawidłowego rozumienia mowy. Tym sposobem chory wypowiada rozmaite słowa, przeważnie przypadkowe i niezwiązane z tematem rozmowy.
2. Afazja ruchowa charakteryzuje się zachowaną zdolnością rozumienia mowy, ale dochodzi do zaburzenia produkcji mowy – zarówno spontanicznych wypowiedzi, jak i zaplanowanej odpowiedzi na konkretne pytanie.
3. Afazja czuciowo-ruchowa (mieszana) polegająca na równoczesnych trudnościach dotyczących jednocześnie mowy i rozumienia. Ten rodzaj afazji należy różnicować z tzw. afazją globalną, która polega na całkowitej utracie zdolności komunikacyjnych w zakresie mówienia i rozumienia.

Afazji mowy mogą też towarzyszyć różnorodne inne problemy np. trudności z pisaniem i czytaniem, zaburzenia koordynacji ruchowej,

Afazja po udarze

Pojawienie się afazji po udarze dotyczy zarówno zmian niedokrwiennych, jak i krwotoku mózgowego (potocznie nazywanego wylewem). W obu przypadkach dochodzi do uszkodzenia komórek w ośrodkach mowy. Ośrodek Broki jest odpowiedzialny za generowanie ruchów, które powodują wytwarzanie mowy. Z kolei ośrodek Wernickiego pozwala człowiekowi na rozumienie skierowanych do niego komunikatów werbalnych. Martwica neuronów uwarunkowana udarem krwotocznym lub ischemicznym prowadzi do afazji.

Jak długo trwa afazja po udarze mózgu?

Poziom zaawansowania zaburzeń afatycznych po udarze jest uzależniony w głównej mierze od powagi udaru mózgu. Im większy obszar mózgowia zostanie uszkodzony, tym bardziej poważna będzie afazja u dorosłych. To, jak długo trwa afazja po udarze mózgu, jest nie tylko związane z samym urazem mózgowia. Dużą rolę odgrywa też samo leczenie, które ma charakter kompleksowy. Co więcej, w walce z afazją mowy istotne jest zaangażowanie samego pacjenta. Proces pracy nad przywróceniem zdolności komunikacyjnych jest możliwy, ale wymaga naprawdę sporego wysiłku.

Czy afazja może się cofnąć?

Tak, zaburzenia afatyczne są możliwe do częściowego lub całkowitego zwalczenia. Niemniej jednak – co zostało wspomniane – proces ten wymaga współpracy chorego z wieloma specjalistami. Podstawą są oczywiście wizyty z logopedą. Spore znaczenie ma to, z jakim rodzajem afazji mowy przyjdzie się zmierzyć logopedzie. Afazja sensoryczna i motoryczna wymagają odmiennego podejścia. Mimo to choremu zadawane są ćwiczenia z zakresu m.in. poprawy lub przywrócenia zdolności do czytania i pisania, orientacji przestrzennej czy pamięci.

W proces leczenia afazji po udarze lub innych schorzeniach powodujących uszkodzenie ośrodków mowy w mózgu ważną funkcję pełni fizjoterapia. Zadaniem fizjoterapeutów jest walka z ograniczeniami czuciowymi lub motorycznymi w obrębie aparatu artykułującego. Dlatego też fizjoterapeuci przeważnie są w ścisłym kontakcie z logopedami, którzy wyznaczają konkretne priorytety.

Oprócz tego nie można zapominać o neurologach, bo afazja u dorosłych i dzieci jest schorzeniem neurologicznym. Neurolodzy oprócz diagnostyki zwykle decydują się na wdrożenie farmakoterapii np. leków wspierających prawidłowe krążenie krwi w obrębie naczyń mózgowych.

MEDICUS – diagnostyka i leczenie afazji u dorosłych

Firma MEDICUS zajmuje się prywatną opieką lekarską z dojazdem do pacjentów mieszkających w Krakowie i jego najbliższych okolicach. Domowa opieka medyczna stanowi rewelacyjne rozwiązanie dla osób, które z różnych powodów nie są w stanie pojawić się na badaniach w gabinecie lekarskim czy szpitalu. MEDICUS kieruje swoją ofertę m.in. do seniorów, pacjentów leżących, po poważnych zabiegach chirurgicznych, czy też z ograniczeniami funkcjonalnymi pozwalającymi na samodzielną podróż do specjalisty.

W naszym zespole znajduje się wielu doświadczonych lekarzy z różnych gałęzi medycyny, w tym także neurolodzy, geriatrzy czy gerontolodzy. Tym sposobem jesteśmy w stanie przeprowadzić fachową diagnostykę np. pod kątem afazji mowy i innych zaburzeń związanych z udarami mózgu. Osoby zainteresowane skorzystaniem z usług MEDICUS zachęcamy do kontaktu w celu rezerwacji wizyt.

Bibliografia:

1. Mickiewicz J., et al. „Zaburzenia mowy i języka u pacjentów po przebytym udarze mózgu. Studium epidemiologiczne.” Prace Językoznawcze 2022, 24(2): 135-149.
2. Rajtar A.M., et al. „Dysfunkcje wykonawcze w afatycznych zaburzeniach mowy po udarze mózgu.” Postępy psychiatrii i neurologii 2014, 23(1): 41-46.
3. Ryglewicz D., Milewska D. „Epidemiologia afazji u chorych z udarem mózgu.” Udar Mózgu. Problemy Interdyscyplinarne 2004, 6(2): 65-70.
4. Sitek E.J., et al. „Afazja pierwotna postępująca – zastosowanie nowych kryteriów diagnostycznych w praktyce klinicznej” Polski Przegląd Neurologiczny 2014, 10(1): 23-33.