Zapalenie układu moczowego – jak je rozpoznać?

Problemy dotyczące układu moczowego to częsta przypadłość kobiet i mężczyzn. Choć zapalenie dróg moczowych może nastąpić w każdym wieku, to jednak w zdecydowanej większości dotyczy osób starszych. Co może powodować infekcje układu moczowego? Czy zapalenie cewki moczowej jest groźne? W jaki sposób pojawiają się bakterie w moczu?

Czym jest zapalenie układu moczowego?

To dość ogólny termin na wszelkiego rodzaju niedogodności związane z ludzkim układem moczowo-płciowym, które prowadzą do rozwoju zmian zapalnych i charakterystycznych objawów. W przypadku zapalenia układu moczowego mowa o problemach dotyczących zarówno nerek, moczowodów, pęcherza i cewki moczowej, jak i problemów związanych z prostatą, prąciem, a nawet nasieniowodami. Narządy rozrodcze są ściśle powiązane z systemem narządów odpowiedzialnych za filtrację i wydalanie moczu, stąd dysfunkcje i nieprawidłowości jednego z nich rzutują na drugim.

Zapalenie dróg moczowych – przyczyny

Zmiany zapalne i rozwój zakażenia w obrębie narządów współtworzących układ moczowo-płciowy są naprawdę różnorodne. Przede wszystkim warto zacząć od tego, że głównym problemem jest infekcja układu moczowego przez chorobotwórcze drobnoustroje. W dominującej liczbie przypadków zakażenie ma podłoże bakteryjne i jest wywołane przez szczep Escherichia coli. Niemniej jednak nie można przejść obojętnie wobec infekcji spowodowanych grzybami, wirusami czy pierwotniakami. U kobiet choroba zakaźna dróg moczowych jest często niezwiązana z konkretną przyczyną, a wynika z budowy anatomicznej – krótsza cewka moczowa sprawia, że mocz o wiele łatwiej zalega i może w znacznym stopniu ułatwić rozwój chorobotwórczych drobnoustrojów.

Bakterie w moczu mogą jednak pojawić się jako rezultat innych schorzeń. Wtórne zapalenie dróg moczowych może stanowić efekt m.in. kamicy nerkowej, nietrzymania moczu, pęcherza nadreaktywnego, łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, raka nerkowokomórkowego, czy raka prącia. Ponadto rozwój zapalenia układu moczowego może być efektem przeprowadzonych zabiegów chirurgicznych np. histerektomii, która polega na usunięciu macicy z/lub bez jajników i jajowodów.

Warto jednak wiedzieć, że pojawienie się infekcji układu moczowego może być efektem mniej oczywistych czynników:

• osłabionej odporności,
• długotrwałej antybiotykoterapii,
• niewłaściwej higieny okolic intymnych,
• częstego korzystania z publicznych sanitariatów,
• uszkodzenia rdzenia kręgowego i innych schorzeń neurologicznych,
• braku odpowiedzialności w życiu seksualnym tj. częste zmiany partnerów przy równoczesnym braku zabezpieczenia, współdzielenie gadżetów erotycznych, co potęguje ryzyko zarażenia się chorobami wenerycznymi jak rzeżączka, kiła czy rzęsistkowica.

Infekcje układu moczowego – objawy

Problemy dotyczące układu moczowego jak chociażby zapalenie cewki moczowej czy bakteryjna infekcja pęcherza wywołują dość charakterystyczne objawy. Większość z nich ma charakter mniej lub bardziej nasilonych niedogodności, które pojawiają się w momencie oddawania moczu. Osoby ze zmianami zapalnymi dróg moczowych skarżą się m.in. na ból i pieczenie w trakcie zaspokajania potrzeby, ból w okolicach podbrzusza, spojenia łonowego czy na wysokości odcinka lędźwiowego kręgosłupa, zmętnienie i zmiana zabarwienia moczu, bądź jego nieprzyjemny zapach.

U wielu chorych dochodzi do czynnościowego zaburzenia mikcji. Oznacza to, że pacjenci borykają się z problemami naglącego i wzmożonego odczuwania parcia na pęcherz (pomimo jego niewielkiego wypełnienia), niekontrolowanego wycieku moczu czy tzw. nykturii, czyli nasilonej potrzeby mikcji w środku nocy. Oprócz tego zapalenie dróg moczowych może wywoływać typowe objawy infekcji tj. gorączkę, osłabienie, dreszcze, uczucie rozbicia i osłabienia, nudności oraz wymioty.

Warto też dodać, że w przypadku seniorów zapalenie układu moczowego ma niezwykle często charakter bezobjawowy. Co więcej, w przypadku osób w podeszłym wieku niektóre symptomy wskazujące na infekcję (np. mimowolny odpływ moczu oraz trudność z jego kontrolowaniem) są niekonieczne związane z obecnością chorobotwórczego drobnoustroju. U osób starszych problem nietrzymania moczu jest przeważnie związany z osłabionymi mięśniami dna miednicy – wówczas podłoże problemu ma charakter funkcjonalny, co nie wymaga stosowania leków, a kontaktu z uroginekologicznym fizjoterapeutą.

Bakterie w moczu – jak leczyć?

Jeżeli lekarz przypuszcza, że u pacjenta doszło do pojawienia się bakterii w moczu, to niezbędne jest wykonanie odpowiednich badań. W tym celu zaleca się zrealizowanie tzw. posiewu, który umożliwia dokładne określenie szczepów odpowiedzialnych za zakażenie. Posiew jest niezbędnym elementem diagnostyki zapalenia układu moczowego. Znajomość szczepu pozwala lekarzowi dobrać odpowiednie antybiotyki, co pozwoli skutecznie zwalczyć występujące drobnoustroje. W trakcie antybiotykoterapii niezbędne jest podawanie probiotyków. Jak zostało wcześniej wspomniane, przewlekłe stosowanie antybiotyków może doprowadzić do rozwoju wtórnego zakażenia – antybiotyki działające systemowo (doustne lub dożylne) mogą więc spowodować rozwój dysbiozy jelitowej.

Dlatego w przypadku infekcji układu moczowego, o ile jest taka możliwość, często wykorzystuje się antybiotyki miejscowe. Globulki i tabletki dopochwowe to bardzo popularne rozwiązanie w przypadku infekcji intymnych. Jednak bez względu na postać antybiotyku nie można zapominać, że pacjent musi stosować preparaty probiotyczne, które zapewnią ochronę dla pożytecznych bakterii wchodzących w skład mikrobiomu.

MEDICUS – domowe leczenie zapalenia układu moczowego

Firma Medicus zachęca do skorzystania z usługi prywatnej diagnostyki i opieki lekarskiej z dojazdem do domu pacjenta. Usługa jest skierowana przede wszystkim do osób starszych, które z uwagi na wiek i stan zdrowia nie mają możliwości pojawić się w gabinecie. Niemniej jednak specjaliści z firmy Medicus okażą się pomocni także dla osób np. unieruchomionych po operacjach czy pacjentów leżących. Do dyspozycji pacjentów są lekarze i specjaliści z różnych dziedzin medycyny, w tym także urolodzy, którzy pomogą m.in. z infekcją układu moczowego czy zapaleniem cewki moczowej. Osoby z Krakowa i okolic zachęcamy do kontaktu, aby umówić domową wizytę lekarską oraz poznać dokładne szczegóły naszej oferty.

Bibliografia:

1. Bonder-Nowicka A. „Leczenie i profilaktyka nawracających zakażeń układu moczowego.” Lekarz POZ 2021, 1: 17-20.
2. Wolski Z. „Zakażenia dolnych dróg moczowych w dobie pandemii COVID-19.” Lekarz POZ 2021, 3: 179-183.
3. Okrągła E., et al. „Mechanizmy utrzymania sterylności układu moczowego.” Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2014, 68: 684-694.
4. Nowakowska M., et al. „Czynniki etiologiczne zakażeń układu moczowego u dzieci i ich wrażliwość na antybiotyki.” Wiadomości Lekarskie 2004, 57(9-10): 438-443.