Choroba Alzheimera – jak rozpoznać wczesne objawy?

Schorzenia neurodegeneracyjne to niezwykle problematyczne choroby podeszłego wieku. Proces neurodegeneracji polega na postępujących zmiana zwyrodnieniowych w obrębie mózgu. Konsekwencją tego jest stopniowe upośledzenie zdolności poznawczych i sprawności ruchowej. Co jest przyczyną i jak zdiagnozować Alzheimera, będącego jedną najpopularniejszych chorób neurodegeneracyjnych u osób starszych?

Przyczyny i początki Alzheimera

Choroba Alzheimera jest przykładem schorzenia zaliczanego do grona zespołów otępiennych. Zmiany neurozwyrodnieniowe w obrębie mózgowia powodują uszkodzenie i stopniowy zanik znajdujących się tam neuronów. Zwyrodnienie polega na odkładaniu się specyficznych protein – białka taur i beta-amyloidu. Ich obecność skutkuje niszczeniem komórek mózgowych, co oznacza zmniejszenie liczby neuronów i tym samym ograniczenie efektywnego przewodzenia informacji nerwowej. Wynikiem tego jest stopniowe upośledzenie prawidłowej pracy mózgu, a to ma konsekwencje w codziennym funkcjonowaniu.

Przyczyny choroby Alzheimera nie są do końca znane. Istnieje jednak grupa czynników, które potęgują ryzyko jej rozwoju:

• Płeć żeńska;
• Cukrzyca 2;
• Zespół Downa;
• Nadciśnienie tętnicze;
• Pourazowe uszkodzenie mózgu;
• Ograniczone kontakty społeczne;
• Niski poziom aktywności fizycznej;
• Nadmierne spożycie alkoholu i niezdrowy styl życia;
• Niski poziom sprawności umysłowej (np. rzadkie czytanie książek);
• Problemy emocjonalne i zaburzenia psychiczne (np. traumatyczne przeżycia, problemy ze snem);

Początki Alzheimera przeważnie pojawiają się u osób starszych tj. po 65. Roku życia. Niemniej jednak procesy neurodegeneracyjne mogą rozpocząć się dużo szybciej. Wczesne objawy Alzheimera początkowo nie wskazują na występowanie zmian zwyrodnieniowych.

Choroba Alzheimera objawy

Symptomy zespołu otępiennego zwanego Alzheimerem można podzielić na trzy grupy. Każda z nich dotyczy innego etapu zaawansowania choroby, co oznacza rozmiar występującego uszkodzenia mózgu i występujących zmian neurodegeneracyjnych.

Alzheimer objawy wczesne

To w głównej mierze zmiany w obrębie osobowości pacjenta oraz pogorszenie zdrowia mentalnego. Mowa tu m.in. osłabienie pamięci, częstej utracie wątku w trakcie rozmowy, powtarzanie niektórych czynności pomimo ich wcześniejszego wykonania. Chorym często towarzyszy apatia i obniżenie nastroju. Wczesne objawy Alzheimera są niezwykle ważne w kontekście diagnozowania, co pozwala dostatecznie szybko rozpocząć leczenie.

Średnio-zaawansowane objawy choroby Alzheimera

Otępienie chorego postępuje do tego stopnia, że zaburza jego zachowania. Najczęściej obserwuje się nieuzasadnione odczuwanie niepokoju, rozdrażnienia, a nawet agresji. Złość u pacjentów z Alzheimerem może przybierać postać werbalną (np. przedrzeźnianie się lub obrażanie innych osób) oraz fizyczną (np. szczypanie, chwytanie za włosy). Ponadto pojawiają się takie problemy jak nadmierny apetyt, który często przeradza się w żarłoczność, zmiana rytmu snu i czuwania, omamy wzrokowe i słuchowe, trudności w rozpoznawaniu niektórych osób znanych pacjentowi, a także niezdolność do odróżnienia fikcji od rzeczywistości (np. podczas oglądania telewizji). Warto też dodać, że u wielu chorych następuje konieczność pomocy w niektórych czynnościach np. zmiany ubrania czy jedzenia posiłków.

Objawy zaawansowane Alzheimera

Na tym etapie objawy choroby Alzheimera wskazują na dużą utratę samodzielności pacjentów. Do wcześniejszych symptomów dołączają m.in. nietrzymanie moczu, upośledzenie sprawności ruchowej, spore problemy z komunikacją oraz problemy z rozpoznawaniem osób z najbliższego otoczenia. U większości osób otępienie obniża poziom sprawności ruchowej, które skutkuje wycofaniem i zmianą trybu życia na sedenteryjny.

Jak zdiagnozować Alzheimera?

Podobnie jak w przypadku innych chorób, tak samo i początki Alzheimera odgrywają ważną kwestię dla postawienia trafnej diagnozy. Wczesne objawy choroby, zwłaszcza u osób starszych, są niejednokrotnie bagatelizowane przez najbliższych i często przypisuje się im proces starzenia się organizmu.

Jeżeli rodzina chorego zastanawia się jak zdiagnozować Alzheimera, to warto skontaktować się z kilkoma specjalistami:

• Neurologiem umożlwiającym ocenę funkcji poznawczych.
• Psychiatrą odpowiedzialnym za badanie i wykrycie potencjalnych zaburzeń zachowania. Psychiatra różnicuje otępienie z zaburzeniami depresyjnymi.
• Neuropsychologiem pozwalającym na analizę sprawności intelektualnej. Ponadto jest to dodatkowy sposób na badanie czynności kognitywnych.

W diagnostyce Alzheimera istotną rolę odgrywają też badania obrazowe układu nerwowego np. rezonans magnetyczny lub tomografia mózgu. Ich zadaniem jest wykluczenie innych przyczyn, które mogą prowadzić do zmian w zachowaniu czy upośledzenia funkcji poznawczych np. guz mózgu. Oprócz tego lekarze mogą przeprowadzić badania krwi m.in. pod kątem niedoboru witamin z grupy B czy oceny stężenia hormonów tarczycy.

Choroba Alzheimera – jak zapobiegać?

Brak wiedzy o dokładnej przyczynie Alzheimera uniemożliwia pełne zapobieżenie jego rozwojowi. Niemniej jednak specjaliści wskazują, że dużą rolę odgrywają regularne treningu mózgu. Utrzymanie wysokiego poziomu sprawności umysłowej jest pomocne w opóźnieniu występowania zmian otępiennych, które wynikają z postępującego procesu neurodegeneracyjnego. Przykładowymi ćwiczeniami są krzyżówki, gry logiczne, planszowe i komputerowe, czytanie, nauka języków obcych, zajęcia kreatywne jak malowanie czy pisanie. Ponadto ważne jest tzw. życie towarzyskie. Regularne kontakty z innymi ludźmi mają równie pozytywny wpływ na układ nerwowy i wymagają zaangażowania umysłu m.in. w trakcie konwersacji.

Ponadto dużą rolę odgrywają takie działania jak:

• Unikanie używek;
• Regularna aktywność fizyczna;
• Optymalna ilość zdrowego snu;
• Utrzymanie prawidłowej masy ciała;
• Zdrowe odżywianie się m.in. regularne spożycie kwasów omega-3 i witamin z grupy B;

MEDICUS – profesjonalna opieka medyczna osób z chorobą Alzheimera

Samodzielna wizyta u lekarza stanowi spory problem dla wielu seniorów. Pojawienie się objawów choroby Alzheimera może być dodatkową przeszkodą w skorzystaniu z profesjonalistów. Dlatego firma Medicus oferuje usługę domowej diagnostyki i leczenia osób starszych. To idealna opcja dla pacjentów z ograniczeniami ruchowymi i mentalnymi oraz dla tych, którzy nie mają opieki lub transportu do pojawienia się w gabinecie lekarskim. Osoby z Krakowa i okolic zachęcamy do kontaktu w celu rezerwacji terminów wizyt.

Bibliografia:

1. Castellani R.J., et al. „Alzheimer disease.” Disease-a-month: DM 2010, 56(9): 484.
2. Gaweł M. i Potulska-Chromik A. „Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona.” Postępy Nauk Medycznych 2015, 28(7): 468-476.
3. Hausz-Piskorz B. i Buczkowski K. „Diagnostyka i leczenie choroby Alzheimera w warunkach praktyki lekarza rodzinnego.” Forum Medycyny Rodzinnej 2013, 7(4): 198-207.