Jak postępować w przypadku podejrzenia udaru mózgu?

Zawał czy też udar to stan charakterystycznych symptomów, które wynikają z miejscowego lub ogólnego zaburzenia funkcjonalności mózgu. W zdecydowanej większości przypadków udar mózgu jest związany z problemami o podłożu krążeniowym. Znajomość objawów przed udarem pozwala uchronić chorego przed niezwykle poważnymi konsekwencjami – niepełnosprawnością czy wręcz realnym zagrożeniem życia. Jakie są objawy udaru mózgu u dorosłych? Na czym polega pierwsza pomoc przy udarze mózgu?

Rodzaje udaru mózgu

W medycynie wyróżnia się trzy rodzaje udaru mózgu:

1. Niedokrwienny udar mózgu, zwany też ischemicznym, jest problemem polegającym na upośledzeniu prawidłowego dopływu krwi do mózgu. Przeważnie stanowi on następstwo ograniczonej drożności tętnic mózgowych lub ich całkowitego zablokowania. Udary ischemiczne stanowią ponad 80% przypadków wszystkich diagnozowanych udarów.
2. Udary krwotoczne są rezultatem nagłego pęknięcia krwionośnego w mózgu, co powoduje krwotok mózgowy. Udary krwotoczne dzieli się na dwa pomniejsze typy – krwotok śródmózgowy i podpajęczynówkowy. Szacuje się, że krwotoki stanowią do 20% wszystkich przypadków udarowych.
3. Żylne udary mózgu są niezwykle rzadkim problemem, bo wynoszącym niecały 1% diagnozowanych udarów. W ich przypadku problem polega na rozwoju choroby zakrzepowej naczyń żylnych w obrębie mózgowia.

Przyczyny i czynniki ryzyka udaru mózgu

Każdy rodzaj udaru mózgu różni się przyczynami, które go wywołują. W przypadku krwotoków podpajęczynówkowych są to pęknięcia występującego już tętniaka mózgu bądź nieprawidłowości naczyniowe, które prowadzą do wylania się krwi z naczyń. Z kolei udary śródmózgowe mogą stanowić następstwo m.in. nadciśnienia tętniczego, malformacji naczyniowych czy skazy krwotocznej. Co więcej, krwotok śródmózgowy jest niezwykle częstym powikłaniem uzależnienia od substancji psychoaktywnych o właściwościach stymulujących np. amfetamina.

Jeżeli mowa o ischemicznym udarze mózgu to niedokrwienie jest przeważnie efektem chorób, które uniemożliwiają sprawny i skuteczny dopływ krwi do mózgowia. Wśród nich najczęściej wymienia się zmiany zakrzepowo-zatorowe, miażdżycę, stan zapalny naczyń, migotanie przedsionków czy przebyty zawał mięśnia sercowego.

Warto też dodać, że istnieje wiele czynników ryzyka potęgujących szansę na występowanie udaru. Wśród nich najczęściej wymieniane to:

• otyłość,
• cukrzyca,
• podeszły wiek,
• dna moczanowa,
• palenie papierosów,
• nadużywanie alkoholu,
• problemy z gospodarką lipidową,
• niski poziom aktywności fizycznej,
• zaburzenia prawidłowego krzepnięcia krwi.

Objawy udaru mózgu u dorosłych

Bez względu na rodzaj udaru mózgu należy mieć świadomość, że jest to poważne zagrożenie zdrowia. Dlatego też znajomość objawów udaru mózgu u dorosłych jest niezbędna w kontekście profilaktyki. Zwłaszcza że część symptomów jest niezwykle charakterystyczna i pełni swego rodzaju zwiastun nadchodzącego problemu. Dlatego pojawienie się choć jednego z nich – zwłaszcza u osób przejawiających wspomniane wcześniej czynniki ryzyka – wymaga szybkiej konsultacji z lekarzem.

Objawy przed udarem, które nie mogą być bagatelizowane i stanowią zapowiedź choroby to:

• Mdłości, wymioty.
• Nagły i intensywny ból głowy.
• Upośledzenie równowagi i utrudnienie chodu.
• Zaburzenia mowy – bełkot, trudności z doborem słów, niespójność wypowiedzi.
• Problemy z prawidłowym widzeniem np. podwójny obraz, asymetryczna utrata wzroku.
• Asymetria twarzy – widoczne nieprawidłowości po jednej ze stron np. opadanie powieki, kącika ust, obwisła skóra.
• Asymetryczne zaburzenie napięcia mięśniowego – upośledzenie siły mięśniowej i ruchomości kończyny górnej i/lub kończyny dolnej po jednej stronie ciała.

Warto też dodać, że istnieje szereg innych symptomów, które mają miejsce już po przebyciu udaru. Wśród nich należy wymienić np. zaburzenia połykania (dysfagia), zdolności do rozpoznawania znanych już obiektów (agnozja), upośledzenie umiejętności pisania (agrafia), czytania (aleksja) i liczenia (akalkulia) czy problemy z pamięcią i majaczenie. Niejednokrotnie udar mózgu prowadzi do utraty przytomności.

Udar mózgu – pierwsza pomoc w trakcie ataku

Niestety może dojść do sytuacji, w której pomimo występujących wcześniej objawów nastąpi tragedia w postaci krwotoku lub niedotlenienia mózgu. Pojawienie się udaru mózgu wymaga natychmiastowego udzielenia pierwszej pomocy. Przede wszystkim należy zabezpieczyć miejsce zdarzenia. Gdy chory zachował przytomność, to wówczas tułów powinien być uniesiony na co najmniej 30 cm – jeżeli nie, to należy ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej. Niezbędne jest natychmiastowe zawiadomienie służb ratunkowych, a w razie potrzeby konieczne jest rozpoczęcie resuscytacji. Pod żadnym pozorem nie można podawać żadnych leków!

Udar mózgu – leczenie

W pierwszej kolejności lekarze starają się zabezpieczyć stan zdrowia chorego. Czas w przypadku leczenia udaru mózgu odgrywa niesamowicie ważną rolę. Im dłużej trwa stan krwotoku lub niedokrwienia tym groźniejsze są powikłania dla zdrowia chorego. Samo leczenie jest dostosowane do rodzaju udaru mózgu:

• Udar ischemiczny wymaga przywrócenia prawidłowej drożności naczyń, co oznacza np. podanie leków rozpuszczających skrzep bądź chirurgiczne usunięcie skrzepliny zatykającej tętnicę mózgową.
• W przypadku krwotoków konieczne jest wyrównanie ciśnienia, wyłączenie tętniaka z krążenia mózgowego oraz zapobieganie dalszym powikłaniom np. obrzęku śródczaszkowego.

W leczeniu udaru mózgu dużą rolę odgrywa rehabilitacja, która stanowi niezbędny element przeciwdziałania powstałym deficytom neurologicznym. Praca fizjoterapeutów nie ogranicza się wyłącznie do sprawności ruchowej tzn. chodu, zmiany pozycji czy równowagi ciała. Fizjoterapia jest także ukierunkowana odbudowę m.in. czucia głębokiego i powierzchownego, czynności precyzyjnych (pisanie, chwyt) czy mowę (wraz z logopedami). Niejednokrotnie w proces leczenia muszą zostać zaangażowani psychologowie i psychiatrzy, gdyż pacjenci mogą przejawiać znaczące pogorszenie kondycji psychicznej z powodu niepełnosprawności.

MEDICUS – domowa diagnostyka i leczenie udaru mózgu

Firma Medicus oferuje usługę profesjonalnej opieki lekarskiej z dojazdem do pacjenta. To idealne rozwiązanie dla osób z Krakowa i okolic – zwłaszcza dla seniorów i osób, które z różnych powodów nie mogą samodzielnie pojawić się na wizycie u specjalisty. Możliwość skorzystania z fachowej diagnostyki neurologicznej pozwala na przedwczesne wykrycie objawów udaru mózgu, a to pozwala dostatecznie szybko wdrożyć odpowiednie leczenie. Osoby zainteresowane zachęcamy do kontaktu.

Bibliografia:

1. Strepikowska A., Buciński A. „Udar mózgu – czynniki ryzyka i profilaktyka.” Postępy Farmakoterapii 2009, 65(1): 46-50.
2. Karwacka M., et al. „Krwotok śródmózgowy.” Forum Medycyny Rodzinnej 2008, 2(1): 49-55.
3. Kozera G., et al. „Pierwsza pomoc u pacjentów z udarem mózgu.” Forum Medycyny Rodzinnej 2007, 1(1): 11-17.
4. Mazur R., Świerkocka-Miastkowska M. „Udar mózgu – pierwsze objawy.” Choroby Serca i Naczyń 2005, 2(2): 84-87.