Szmery w sercu – co mogą oznaczać?

Osłuchiwanie serca przy pomocy stetoskopu to jedna z podstawowych procedur diagnostycznych w kardiologii. Dzięki temu lekarz może określić pracę mięśnia sercowego oraz wykryć występowanie nieprawidłowości zwiastujących różnorodne problemy. Czy szmer na sercu jest niebezpieczny? Co stanowi jego przyczynę i jakie są rodzaje szmerów nad sercem u dorosłego człowieka?

Szmery w sercu u dorosłego – przyczyny

Podczas osłuchiwania mięśnia sercowego dorosłego pacjenta mogą występować charakterystyczne zjawiska słuchowe. Ich obecność przeważnie wskazuje na występowanie różnorodnych problemów sercowo-naczyniowych. Szmery w sercu u dorosłego i dzieci są przeważnie rezultatem stanów, które powodują różnorodne zmiany w zakresie prawidłowego przepływu krwi przez naczynia. Do najczęstszych przyczyn należą:

• Anemia.
• Koarktacja (zwężenie) aorty.
• Niedomykalność zastawek serca.
• Zmiany miażdżycowe naczyń krwionośnych.
• Wady mięśnia sercowego np. tetralogia Fallota.
• Zwężenie zastawek o charakterze zmian zwyrodnieniowych.

Warto też zwrócić uwagę na to, że pojawienie się szmerów w sercu u dorosłej osoby może być wywołane problemami, które niekoniecznie dotyczą układu krążenia. Mowa tu o takich schorzeniach ogólnoustrojowych jak np. nerwica czy niedoczynność tarczycy. Ponadto trzeba pamiętać, że ciężka infekcja (np. grypa z powikłaniami) również wywołuje szmery sercowe.

Jakie są rodzaje szmerów w sercu u dorosłego pacjenta?

Szmery w obrębie serca różnią się od siebie pod wieloma względami. Lekarz, dokonując dokładnej charakterystyki szmeru, może ocenić m.in. jego potencjalną przyczynę. To, co specjalista powinien wziąć pod uwagę podczas analizy stanu pacjenta to lokalizacja szmeru w sercu u dorosłego, obecność promieniowania czy też moment wystąpienia zjawiska słuchowego podczas badania chorego. Równie pomocnym narzędziem dla lekarzy jest skala Levina. To sześciostopniowa skala umożliwiająca ocenę poziomu głośności szmerów sercowych, w której wyróżnia się następujące rodzaje:

1. Szmer bardzo cichy.
2. Szmer cichy.
3. Szmer umiarkowanie głośny.
4. Szmer głośny ze współtowarzyszącym drżeniem klatki piersiowej – często nazywany mrukiem.
5. Szmer bardzo głośny, który można usłyszeć podczas lekkiego przyłożenia słuchawki stetoskopu do powierzchni klatki piersiowej.
6. Szmer wybitnie głośny, który słyszy się bez konieczności użycia stetoskopu.

Szmery na sercu można podzielić nie tylko z uwagi na głośność, ale i wiele innych kryteriów. Jednym z nich jest faza pracy serca. Wówczas wyróżnia się szmery skurczowe i rozkurczowe. Ponadto istnieje też klasyfikacja związana z przyczyną powstawania zjawisk słuchowych. Wśród nich występują szmery organiczne uwarunkowane wadami mięśnia sercowego oraz szmery czynnościowe spowodowane chorobami ogólnoustrojowymi i niezwiązanymi z sercem (np. anemia). Co więcej, istnieją też szmery niewinne, których obecność nie wskazuje na występowanie problemów zdrowotnych.

Co oznacza szmer nad sercem?

Zjawiska słuchowe w postaci szmerów mogą pojawić się w różnych okolicach mięśnia sercowego. Szmer nad sercem przeważnie dotyczy wady wrodzonej mięśnia sercowego np. ubytki w obrębie przegrody międzykomorowej i międzyprzedsionkowej. Szmery nad sercem mogą też wskazywać na wady zastawkowe – zwykle są to zwężenia lub problemy o charakterze niedomykalności zastawki aortalnej mitralnej, płucnej bądź trójdzielnej.

Szmery w sercu – objawy

Szmery na sercu są same w sobie symptomem nieprawidłowości w organizmie. Niemniej jednak u niektórych pacjentów przed wykryciem zjawisk słuchowych w obrębie mięśnia sercowego mogą pojawić się inne objawy. Najczęściej są to niedogodności, które są charakterystyczne dla problemów z sercem i układem krążenia:

• Duszności.
• Uciążliwy kaszel.
• Zawroty głowy i zasłabnięcia.
• Widoczne zasinienie warg oraz paznokci.
• Mniej lub bardziej nasilony ból w obrębie klatki piersiowej.
• Pogorszona wydolność np. problemy z oddychaniem w trakcie niezbyt intensywnej aktywności fizycznej.

Diagnostyka i leczenie szmerów na sercu

Osłuchiwanie pacjenta oraz ocena współwystępujących objawów szmerów w sercu są przeważnie dostatecznymi sposobami, aby zdiagnozować przyczynę problemu. Niemniej jednak wielu lekarzy rekomenduje wykonanie dodatkowych badań np. RTG klatki piersiowej w celu wykluczenia czynników pozasercowych. W przypadku szmerów o podłożu sercowym przeważnie poleca się przeprowadzenie badania EKG.

Co do leczenia, to jest ściśle uzależnione od przyczyny problemu. Przeważnie leczenie jest dostosowywane pod konkretną chorobę wywołującą szmery w sercu np. w przypadku nadciśnienia stosuje się leki hipotensyjne, a u osób z wadami strukturalnymi może być konieczna interwencja chirurgiczna. Często poleca się także wdrożenie rehabilitacji kardiologicznej oraz zmianę dotychczasowego trybu życia np. wprowadzenie odpowiedniej diety.

MEDICUS – domowa terapia szmerów na sercu

Szmery w sercu dorosłego nierzadko uniemożliwiają wizytę u lekarza. Kiepska wydolność utrudnia m.in. bezpieczne wejście i wyjście po schodach oraz podróż do zakładu opieki zdrowotnej. Dlatego firma Medicus proponuje niezwykle wygodne rozwiązanie w formie prywatnej opieki lekarskiej z dojazdem do domu pacjenta. W naszym zespole znajdują się doświadczeni kardiolodzy oraz lekarze innych specjalizacji, którzy przeprowadzą fachową diagnostykę i zaproponują odpowiednie leczenie. Osoby z Krakowa i najbliższych okolic zachęcamy do kontaktu.

Bibliografia:

1. Folga A. „Metody oceny przerostu lewej komory serca.” Choroby Serca i Naczyń 2014, 11(6): 367-369.
2. Folga A. „Jesteś pierwszym lekarzem, który stwierdza szmer nad sercem pacjenta – co możesz zróżnicować sam, a do czego potrzebne są badania nieinwazyjne?.” Choroby Serca i Naczyń 2014, 11(6): 369-371.
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK525958/