Porażenie nerwu twarzowego – przyczyny i leczenie

Jednostronne zaburzenie mimiki twarzy może wskazywać na problem dotyczący nerwu twarzowego. Upośledzenie jego funkcjonalności stanowi rezultat różnorodnych przyczyn. Co może prowadzić do porażenia Bella? Po czym rozpoznać zaburzenie VII nerwu czaszkowego? Jak wygląda proces leczenia?

Czym jest porażenie Bella?

Powyższy termin odnosi się do obwodowego porażenia nerwu twarzowego. Nazwa pochodzi od nazwiska brytyjskiego chirurga sir Charlesa Bella, który był pierwszym specjalistą opisującym ten przykład mononeuropatii – uszkodzenia pojedynczego nerwu. Precyzyjnie chodzi o uszkodzenie VII nerwu czaszkowego, który określa się mianem nerwu twarzowego. W efekcie dochodzi do asymetrycznego (jednostronnego) osłabienia mięśni twarzy, co prowadzi do upośledzenia różnorodnych czynności i zubożenia mimiki.

Warto pamiętać, że porażenie Bella należy różnicować z wieloma innymi schorzeniami, które powodują podobne nieprawidłowości. Podczas diagnostyki należy rozważyć, czy występujące objawy nie stanowią następstwa m.in. urazów, chorób zakaźnych, nowotworów, problemów laryngologicznych lub zaburzeń o podłożu neurologicznych.

Porażenie nerwu twarzowego – przyczyny

Porażenie Bella jest przeważnie problemem idiopatycznym. Medycyna nie zna konkretnej przyczyny porażenia nerwu twarzowego. Powszechnie wiadomo, że uszkodzenie VII nerwu czaszkowego jest następstwem zmian zapalnych. Niemniej jednak nadal nie ma jednoznacznego mechanizmu jego powstawania. Przypuszcza się, że stan zapalny nerwu twarzowego może stanowić rezultat:

• Intensywnej reakcji alergicznej
• Zmian zapalnych naczyń krwionośnych
• Zakażenia bakteryjnego np. borelioza, zapalenie ucha środkowego z powikłaniami
• Infekcji wirusowej np. opryszczka, mononukleoza zakaźna, powikłania po ospie lub półpaścu

Warto jednak wiedzieć, że obwodowe porażenie nerwu twarzowego może być rezultatem różnorodnych problemów zdrowotnych. Wśród nich zalicza się m.in. stwardnienie rozsiane, udar mózgu, urazy czaszkowo-mózgowe powodujące bezpośrednie uszkodzenie nerwu, zatrucie niektórymi lekami, zespół Guillaina-Barrego bądź guz mózgu.

Porażenie nerwu twarzowego – objawy

W przypadku VII nerwu czaszkowego mowa o nerwie mieszanym, co oznacza, że jest nerwem odpowiedzialnym za przewodzenie różnych impulsów nerwowych. Objawy porażenia nerwu twarzowego mają więc charakter czuciowy, ruchowy i autonomiczny. W większości przypadków symptomy porażenia pojawiają się nagle, choć niekiedy może je zwiastować ból w uchu i znacznie silniejsze wrażenia słuchowe.

Charakterystyczną oznaką obwodowego porażenia nerwu twarzowego jest asymetryczna zmiana twarzy. Po stronie zaburzenia widoczne jest opadanie brwi, dolnej części twarzy oraz kącików ust i oka. Ten specyficzny wyraz twarzy chorego stanowi następstwo upośledzonego przekazywania impulsów nerwowych do mięśni twarzy, co w konsekwencji powoduje ich osłabienie lub po prostu paraliż.

Chory z porażeniem Bella traci też zdolność do wykonywania niektórych czynności, które są możliwe dzięki mięśniom twarzy. Wśród nich należy wymienić m.in. gwizdanie, marszczenie czoła, unoszenie brwi, dmuchanie oraz gwizdanie. Niejednokrotnie u chorego dochodzi do zaburzeń mowy.

Bardzo częstym następstwem porażenia nerwu twarzowego jest nadmierne ślinienie się, co zwykle idzie w parze z upośledzeniem zmysłu smaku. Utrudnione gryzienie, żucie i połykanie sprawiają, że część spożywanych posiłków może przesadnie gromadzić się pomiędzy dziąsłami a policzkiem.

Do innych objawów współtowarzyszących obwodowemu porażeniu nerwu twarzowego należą:

• Drżenie mięśni mimicznych
• Nawracające bóle i zawroty głowy
• Przesadna suchość lub nadmierne łzawienie oka
• Uciążliwe dzwonienie w uszach połączone z nadwrażliwością na dźwięki

Porażenie nerwu twarzowego – leczenie

Przed rozpoczęciem leczenia porażenia nerwu twarzowego należy wykonać badania diagnostyczne, które pozwolą potwierdzić obecność uszkodzenia VII nerwu czaszkowego. W celu wykluczenia np. boreliozy zalecane jest badanie krwi pod kątem występowania określonych przeciwciał. Z kolei w przypadku podejrzenia udaru lub guza mózgu warto wykonać rezonans magnetyczny bądź tomografię komputerową.

Obwodowe porażenie nerwu twarzowego często ustępuje w sposób samoistny np. po kilku tygodniach lub miesiącach. Co więcej, wielokrotnie dochodzi do całkowitego zniknięcia asymetrycznych objawów. Jeżeli w ciągu 3 tygodni symptomy porażenia Bella zaczynają zanikać, to znak, że chory ma dobre rokowania.

Na ten moment brak konkretnej metody leczenia. Najczęstszym sposobem walki z porażeniem jest podawanie doustnych kortykosteroidów o działaniu przeciwzapalnym. Istotnym aspektem jest opieka nad narządem wzroku – konieczne jest zapewnienie odpowiedniego nawilżenia, gdyż wyschnięcie może skutkować poważnym podrażnieniem oka. Gdy zmiany zapalne są uwarunkowane infekcją, to wówczas lekarz może zalecić podanie środków przeciwwirusowych lub antybiotyku. Niejednokrotnie może zostać zalecona fizykoterapia w formie elektrostymulacji mięśni objętych niedowładem.

MEDICUS – diagnostyka i leczenie porażenia Bella

Firma Medicus to prywatna praktyka lekarska z dojazdem do domu pacjenta, co gwarantuje duży komfort terapii i oszczędność czasu. Doświadczeni neurolodzy przeprowadzą fachowe badanie, co umożliwi postawienie diagnozy o obecności obwodowego porażenia nerwu twarzowego. Opcja zamówienia wizyty lekarskiej na terenie Krakowa z dojazdem do pacjenta stanowi duże udogodnienie dla seniorów, którzy z racji wieku i chorób współistniejących mogą mieć trudności z samodzielną podróżą do gabinetu. Osoby zainteresowane rezerwacją terminów zachęcamy do kontaktu.

Bibliografia:

1. Czarnik K. „Fizjologia, patologia i neurologopedyczna diagnostyka nerwu twarzowego.”
2. Kołodziejak A., et al. „Porażeie nerwu twarzowego jako powikłanie po zapaleniu ucha środkowego – opis przypadku.” Nowa Audiofonologia 2021, 9(2-3): 26-32.
3. Paprocki A., et al. „Leczenie idiopatycznego porażenia nerwu twarzowego (porażenia Bella) w świetle aktualnych doniesień.” Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny 2017, 6(2): 25-30.
4. Pawełyczk M., et al. „Nawracające obwodowe porażenie nerwu twarzowego – opis przypadku.” Aktualności Neurologiczne 2014, 14(2): 134-139.