Miażdżyca – przyczyny, objawy, leczenie

Wśród schorzeń sercowo-naczyniowych nie sposób pominąć choroby miażdżycowej. To jeden z najpopularniejszych problemów dotyczących układu krążenia, który dziś jest uznawany za schorzenie cywilizacyjne. Jakie są pierwsze objawy miażdżycy? Co stanowi przyczynę miażdżycy? W jaki sposób można zapobiegać tej chorobie, aby uniknąć wielu niebezpiecznych powikłań?

Charakterystyka miażdżycy

Arterioskleroza czy też po prostu miażdżyca jest przewlekłą chorobą tętnic. Schorzenie to polega na upośledzeniu prawidłowego przepływu krwi przez naczynia tętnicze, co wynika z ich zwężenia i stopniowego zamykania. Ograniczenie światła tętnic jest rezultatem obecności tzw. blaszki miażdżycowej – struktury składającej się głównie z cholesterolu. Blaszka miażdżycowa ulega powolnemu wrastaniu w ściany tętnic, a to skutkuje postępującym niedokrwieniem i niedotlenieniem narządów wewnętrznych. W rezultacie nieleczona arterioskleroza może spowodować martwicę tkanek np. wywołując zawał mięśnia sercowego czy ischemiczny (niedokrwienny) udar mózgu.

Chorobę miażdżycową można podzielić na kilka pomniejszych typów, co wiąże się z lokalizacją blaszki miażdżycowej np. miażdżyca mózgu wynika z upośledzenia przepływu krwi w tętnicach szyjnych, a miażdżyca kończyn dolnych może dotyczyć tętnicy udowej, łydkowej czy podkolanowej.

Miażdżyca – jaka jest jej główna przyczyna?

Pojawienie się blaszki miażdżycowej to w głównej mierze rezultat oddziaływania kilku czynników. Najważniejszą przyczyną miażdżycy jest wysoki poziom cholesterolu LDL (tzw. złego cholesterolu). To właśnie cholesterol stanowi główny komponent współtworzący blaszkę, która jest odpowiedzialna za zwężenie światła tętnic i upośledzenie przepływu krwi. Niemniej jednak gromadzenie się cholesterolu następuje w momencie, gdy ściany naczyń tętniczych ulegają uszkodzeniu. Zniszczenie śródbłonka jest zwykle spowodowane przez nadciśnienie tętnicze lub dym tytoniowy.

Miażdżyca mózgu, nerek czy kończyn dolnych może być także związana z szeregiem innych czynników ryzyka. Pojawienie się pierwszych objawów miażdżycy może stanowić rezultat:

• Cukrzycy typu 1
• Podeszłego wieku
• Przewlekłego stresu
• Nadwagi lub otyłości
• Niskiego poziomu aktywności fizycznej
• Nieprawidłowej diety – szczególnie duże znaczenie odgrywają nasycone kwasy tłuszczowe oraz nadmiar soli, która potęguje ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego

Ponadto należy dodać, że niektóre osoby mogą być narażone na miażdżycę w związku z predyspozycjami genetycznymi. Przykładem są osoby, które borykają się z problemem rodzinnej hipercholesterolemii – wysokiego poziomu cholesterolu LDL uwarunkowanego genetycznie.

Jakie są pierwsze objawy miażdżycy?

Symptomy wskazujące na obecność arteriosklerozy są w głównej mierze uwarunkowane od lokalizacji blaszek miażdżycowych. Choć naczynia tętnicze występują w całym organizmie, to jednak zaopatrują one w krew określone narządy wewnętrzne i części ciała. Dlatego też obraz kliniczny pacjentów będzie zróżnicowany. Warto jednak zaznaczyć, że objawy miażdżycy u osób starszych są zwykle podobne wśród pozostałych grup wiekowych. Niemniej jednak seniorzy z uwagi na podeszły wiek i m.in. choroby współistniejące są znacznie bardziej narażeni na arteriosklerozę.

Miażdżyca mózgu i tętnic szyjnych

Arterioskleroza tętnic szyjnych i kręgowych będzie prowadzić do objawów niedokrwienia mózgu. Mowa tu o takich problemach, jak zaburzenia równowagi i chodu, problemy z mową i widzeniem, drżenie mięśniowe, zaburzenia czucia, bóle i zawroty głowy, pogorszenie koncentracji czy zaniki pamięci. Co gorsza, może doprowadzić do przejściowego lub trwałego upośledzenia zdolności ruchowych i czuciowych np. niedowładu połowiczego czy porażenia mięśniowego.

Miażdżyca kończyn dolnych

W przypadku tego rodzaju arteriosklerozy głównym symptomem jest chromanie przestankowe. Termin ten odnosi się do dolegliwości bólowych w obrębie łydek, które pojawia się w trakcie chodu, biegu czy wchodzenia po schodach. Często ból idzie w parze z uczuciem sztywności.

Miażdżyca tętnic jamy brzusznej

Zwężenie światła naczyń tętniczych, które zaopatrują narządy trzewne, zwykle wywołuje mniej lub bardziej nasilony ból brzucha. Przeważnie dolegliwości pojawiają się w krótkim czasie po spożytym posiłku. Oprócz tego mogą występować np. biegunki, duszności czy ból promieniujący od brzucha do kończyn dolnych.

Miażdżyca aorty i tętnic wieńcowych

To niezwykle częsty rodzaj choroby miażdżycowej, który na dodatek jest niesamowicie niebezpieczny. Wynika to z tego, że blaszki miażdżycowe powodują upośledzenie przepływu krwi w tętnicach doprowadzających krew do mięśnia sercowego. Głównym objawem jest tzw. ból wieńcowy – uczucie bólu i ściskania za mostkiem. Czynnikami prowokującymi pojawienie się bólu wieńcowego są stres oraz angażujący wysiłek fizyczny np. wchodzenie po schodach, co dla wielu osób z miażdżycą stanowi spory problem.

Miażdżyca tętnic nerkowych

Ten rodzaj miażdżycy skutkuje ograniczeniem wydolności nerek. Często towarzyszy mu nadciśnienie tętnicze.

Miażdżyca – leczenie

Leczenie miażdżycy to proces kompleksowy, którego punktem wyjścia jest zmiana dotychczasowego trybu życia. Dlatego też pacjenci z podejrzeniem lub zdiagnozowaną arteriosklerozą muszą zadbać o siebie. Konieczna jest zmiana diety, która będzie dostarczać niezbędne kwasy omega-3 oraz pomoże w normalizacji lipidogramu. Ponadto w diecie należy zadbać o zrezygnowanie z produktów wysokotłuszczowych i przetworzonych oraz unikać cukru, soli i alkoholu. Pacjenci muszą też wprowadzić regularną aktywność fizyczną i bezwzględnie rzucić palenie, co pomoże zrzucić zbędne kilogramy i wyrównać ciśnienie tętnicze.

Farmakoterapia jest ważnym punktem leczenia. Dla części pacjentów leki przeciwmiażdżycowe stanowią konieczność i są przez nich stosowane do końca życia. Produkty lecznicze mają na celu przeciwdziałać powstawaniu blaszek miażdżycowych, co umożliwia przywrócenie prawidłowej drożności tętnic. Zwykle przy miażdżycy stosuje się leki zwane statynami (np. rozuwastatyna). Oprócz nich często zalecane jest także użycie leków przeciwzakrzepowych.

Zaawansowane zmiany arteriosklerotyczne wymagają interwencji chirurgicznej. Począwszy od zabiegów usuwających blaszkę, a skończywszy na operacjach prowadzących do mechanicznego poszerzenia światła tętnicy.

Bibliografia:

1. Beręsewicz A., Skierczyńska A. „Miażdżyca – choroba całego życia i całej populacji krajów cywilizacji zachodnie.” Choroby Serca i Naczyń 2006, 3(1): 1-6.
2. Cybulska B., Szostka W.B. „Miażdżyca – profilaktyka i leczenie.” Przewodnik Lekarza 2001, 4(5): 39-43.
3. Dobrzyńska M. „Historia badań nad miażdżycą oraz rolą diety w patogenezie zmian miażdżycowych.” Acta Mediocorum Polonorum 2016, 6(1): 35-40.
4. Drozd J., et al. „Choroba naczyń wieńcowych a zmiany miażdżycowe w tętnicach szyjnych oceniane metodą biopsji ultradźwiękowej.” Cardiology Journal 2003, 10(6): 759-767.
5. Szczęch R., Narkiewicz K. „Choroby związane z miażdżycą tętnic.” Choroby Serca i Naczyń 2005, 2(4): 241-242.